การวิจัยเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนารูปแบบการพัฒนาศูนย์ข้าวชุมชนและทดสอบรูปแบบการ พัฒนาศูนย์ข้าวชุมชนที่มีต่อความเข้มแข็งของศูนย์ข้าวชุมชน โดยคัดเลือกแบบเจาะจงจากศูนย์ข้าวชุมชนที่ มีการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าว 3 ประเภทได้แก่ ข้าวเจ้า ข้าวหอมมะลิ และข้าวเหนียว และมีระดับความเข้มแข็ง น้อย ปานกลาง และมาก รวม 9 ศูนย์ ได้แก่ ศูนย์ข้าวชุมชนประเภทข้าวเจ้า ได้แก่ ศูนย์ข้าวชุมชนเขาพระ หนองกระทุ่ม และทุ่งคลี ศูนย์ข้าวชุมชนประเภทข้าวหอมมะลิ ได้แก่ ศูนย์ข้าวชุมชนโนนสว่าง หนองมะค่า แต้ และหนองชัยศรี ศูนย์ข้าวชุมชนประเภทข้าวเหนียว ได้แก่ ศูนย์ข้าวชุมชน หนองเสือ สร้างถ่อ และดอนชี โดยใช้วิธีการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม ผลการวิจัยพบว่า รูปแบบการพัฒนาศูนย์ข้าวชุมชนที่พัฒนาขึ้นมาประกอบด้วย 7 ขั้นตอน ได้แก่ การกำหนดเป้าหมาย และจัดทำองค์ประกอบตัวชี้วัดความเข้มแข็งของศูนย์ข้าวชุมชน การประเมินศูนย์ข้าว ชุมชนก่อนการพัฒนา การจัดทำยุทธศาสตร์การสัมมนาแลกเปลี่ยนเรียนรู้ การจัดทำแผนปฏิบัติการ การ ติดตามการดำเนินงาน และการประเมินศูนย์ข้าวชุมชนหลังการพัฒนา จากการทดสอบรูปแบบที่พัฒนาโดย การเปรียบเทียบจากผลการประเมินความเข้มแข็งก่อนและหลังการใช้รูปแบบดังกล่าวพบว่า ทำให้ศูนย์ข้าว ชุมชนตามองค์ประกอบตัวชี้วัดความเข้มแข็งก่อนและหลังการใช้รูปแบบดังกล่าวพบว่า ทำให้ศูนย์ข้าว ชุมชนหนองกระทุ่ม ทุ่งคลี หนองมะค่าแต้ หนองชัยศรี สร้างถ่อ ดอนชี และโนนสว่างมีความเข้มแข็ง เพิ่มขึ้น สำหรับศูนย์ข้าวชุมชนเขาพระ และหนองเสือภายหลังจากนำรูปแบบที่พัฒนาไปใช้พบว่า ศูนย์ ดังกล่าวยังไม่พัฒนาไปได้เท่าที่ควร